پوکی استخوان

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان (Osteoporosis) بیماری شایعی است که باعث کاهش تراکم استخوان‌ها و افزایش شکنندگی آن‌ها می‌شود. این بیماری به‌طور خاموش و بدون علامت خاصی پیشرفت می‌کند و معمولاً تا زمانی که شکستگی ناگهانی اتفاق نیفتد، شناسایی نمی‌شود. شایع‌ترین نقاط شکستگی در پوکی استخوان شامل لگن، مچ دست و ستون فقرات است.

چه افرادی بیشتر به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند؟

طبق آمارهای جهانی، حدود ۲۰۰ میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا هستند. زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند؛ به‌طوری‌که از هر دو زن بالای ۵۰ سال، یک نفر و از هر چهار مرد، یک نفر دچار شکستگی مرتبط با پوکی استخوان می‌شوند.

دلایل ایجاد پوکی استخوان

استخوان‌ها بافت‌های زنده‌ای هستند که مدام در حال تجزیه و بازسازی هستند. تا حدود ۳۰ سالگی، بدن استخوان بیشتری نسبت به آنچه از دست می‌دهد، تولید می‌کند. اما پس از ۳۵ سالگی، تجزیه استخوان سریع‌تر از بازسازی آن اتفاق می‌افتد که می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود. تغییرات هورمونی بعد از یائسگی نیز روند تحلیل استخوان‌ها را تشدید می‌کند.

علائم پوکی استخوان

پوکی استخوان معمولاً بدون علامت است؛ با این حال، علائم احتمالی عبارت‌اند از:

• کوتاه شدن قد (حدود ۳ سانتی‌متر)
• خمیدگی قامت
• درد پایین کمر
• تنگی نفس (به دلیل فشرده شدن دیسک‌های ستون فقرات)
• شکستگی ناگهانی استخوان‌ها

عوامل خطرساز پوکی استخوان

عوامل مختلفی خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند:

• سن (بالای ۵۰ سال)
• جنسیت (زنان در دوران یائسگی)
• سابقه خانوادگی پوکی استخوان
• ساختار بدنی ریز و لاغر
• برخی بیماری‌ها (پرکاری تیروئید، بیماری سلیاک، بیماری‌های التهابی روده)
• مصرف طولانی‌مدت برخی داروها (استروئیدها، داروهای ضد تشنج)
• سبک زندگی ناسالم (کم‌تحرکی، سیگار و الکل)

تشخیص پوکی استخوان

بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، آزمایش سنجش تراکم استخوان (BMD) است که معمولاً برای افراد بالای ۶۵ سال یا افرادی که عوامل خطر دارند، توصیه می‌شود.

راه‌های درمان پوکی استخوان

۱. دارودرمانی

داروهای متداول برای درمان پوکی استخوان شامل بیس فسفونات‌ها مانند فوسامکس، بونیوا و اکتونل هستند. این داروها به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شوند.

۲. هورمون درمانی

در برخی موارد، درمان با استروژن یا تستوسترون تجویز می‌شود. با این حال، به دلیل عوارض جانبی بالقوه این روش، نیاز به مشورت دقیق با پزشک متخصص است.

۳. درمان‌های غیردارویی

روش‌هایی مانند مکمل‌های گیاهی (سویا، شبدر قرمز، کوهوش سیاه) در کنار تغییرات سبک زندگی می‌تواند کمک‌کننده باشد. پیش از شروع مصرف مکمل‌ها حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.

پیشگیری از پوکی استخوان

تغذیه سالم

برای پیشگیری از پوکی استخوان، رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D بسیار مهم است. منابع غذایی مناسب شامل شیر و لبنیات کم‌چرب، ماهی سالمون، ساردین، کلم بروکلی، کلم پیچ و مکمل‌های غذایی هستند.

مصرف روزانه توصیه‌شده کلسیم و ویتامین D

• کلسیم: بزرگسالان ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز
• ویتامین D: بزرگسالان ۸۰۰ واحد بین‌المللی (UI) در روز

سبک زندگی فعال

فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، ایروبیک و ورزش‌های مقاومتی به حفظ تراکم استخوان‌ها کمک می‌کنند. همچنین، از سیگار، مصرف الکل و کافئین زیاد اجتناب کنید.

تفاوت استئوپنی با پوکی استخوان

استئوپنی به وضعیتی گفته می‌شود که تراکم استخوان کاهش یافته ولی به مرحله پوکی استخوان نرسیده است. اگر استئوپنی دارید، با اقدامات پیشگیرانه می‌توانید از پیشرفت به سمت پوکی استخوان جلوگیری کنید.

پوکی استخوان اگر به‌موقع تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند شکستگی‌های متعدد و افزایش خطر بیماری‌هایی مانند لخته شدن خون و عفونت‌ها شود. برای جلوگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود در صورت مشاهده عوامل خطر یا نگرانی درباره وضعیت استخوان‌هایتان، به متخصصی همچون دکتر مسعود ثقفی نیا (فوق تخصص درد) مراجعه کنید تا اقدامات لازم جهت پیشگیری و درمان را به شما ارائه دهد.