درد آرنج یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد در مقاطع مختلف زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این درد ممکن است ناشی از آسیب‌های فیزیکی، التهاب تاندونها، بیماری‌های مفصلی و یا حتی مشکلات عصبی باشد. در این مقاله، به بررسی دقیق علل ایجاد درد آرنج، نشانه‌های هشداردهنده و روشهای مختلف درمانی می‌پردازیم.
علت درد آرنج
- اپی‌کندیلیت خارجی (Tennis Elbow یا درد سمت خارجی آرنج)
- ناشی از التهاب یا آسیب بافت تاندون‌های خارجی آرنج در اثر استفادهٔ بیش از حد (مانند تنیس‌بازان یا افرادی که مچ دست را مکرراً خم و راست می‌کنند).
- اپی‌کندیلیت داخلی (Golfer’s Elbow یا درد سمت داخلی آرنج)
- مشابه مورد قبل، اما در سطح داخلی آرنج که تاندون‌های خم‌کنندهٔ مچ دست و انگشتان درگیر می‌شوند.
- بورسیت اولکرانون (Olecranon Bursitis)
- التهاب کیسهٔ بورس در پشت آرنج که می‌تواند در اثر ضربه، عفونت یا فشار مکرر ایجاد شود.
- آرتروز (Osteoarthritis) یا آرتریت‌های التهابی (مانند روماتیسم مفصلی)
- ساییدگی و فرسایش غضروف مفصل آرنج یا التهاب سیستمیک مفاصل که منجر به درد، خشکی و گاهی تورم می‌شود.
- سندروم تونل کوبیتال (Cubital Tunnel Syndrome)
- گیر افتادن عصب اولنار (زند زیرین) در ناحیهٔ آرنج که باعث بی‌حسی، گزگز یا درد در سمت داخلی ساعد و انگشت کوچک و انگشت حلقه می‌شود.
- سندروم تونل رادیال (Radial Tunnel Syndrome)
- فشار روی عصب رادیال که می‌تواند درد و حساسیت اطراف آرنج و ساعد ایجاد کند.
- آسیب‌های رباطی (کشیدگی یا پارگی رباط‌ها)
- وارد شدن فشار ناگهانی، حرکات تکراری یا ضربه و کشیدگی بیش از حد به رباط‌های اطراف آرنج.
- شکستگی یا دررفتگی (Fracture/Dislocation)
- ضربه‌های حاد میتوانند منجر به شکستگی استخوان‌های اطراف آرنج (مثل رادیوس، اولنا، هومروس) یا دررفتگی مفصل شوند.
- درد ارجاعی (Referred Pain)
- گاهی درد گردن و شانه (مثلاً ناشی از دیسک گردن) می‌تواند به آرنج منتشر شود.
- مشکلات بافت نرم و میوفاشیال
- تریگرپوینت‌ها (نقاط ماشه‌ای) در عضلات ساعد یا بازو که می‌تواند درد را به آرنج انتشار دهد.
- علل کمتر شایع
- عفونت‌های عمقی، تومورها، بیماری‌های متابولیک (مثل نقرس)، یا مشکلات عروقی (نادر).
درد آرنج نشانه چیست؟
درد آرنج می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی باشد. برخی از مهم‌ترین علل ایجاد این درد شامل موارد زیر هستند:
التهاب تاندونها (تاندونیت)
تاندونیت یکی از شایع‌ترین دلایل درد آرنج است. این مشکل معمولاً به دلیل حرکات تکراری و استفاده بیش‌ازحد از عضلات بازو و مچ ایجاد می‌شود. تنیس البو (Lateral Epicondylitis) و گلف البو (Medial Epicondylitis) از نمونه‌های رایج این عارضه هستند.
انواع رایج تاندونیت در آرنج
دو نوع رایج تاندونیت در آرنج وجود دارد:
- تنیس البو (Tennis Elbow – اپی‌کندیلیت خارجی)
- علت: ناشی از استفاده بیش‌ازحد از عضلاتی که وظیفه باز کردن مچ و انگشتان را بر عهده دارند.
- علائم: درد در قسمت بیرونی آرنج، ضعف در گرفتن اشیا، درد هنگام تکان دادن مچ.
- افراد در معرض خطر: تنیس‌بازها، نجارها، نقاشان، افرادی که زیاد تایپ می‌کنند.
- گلف البو (Golfer’s Elbow – اپی‌کندیلیت داخلی)
- علت: التهاب در تاندون‌های داخلی آرنج که مسئول خم کردن مچ و انگشتان هستند.
- علائم: درد در قسمت داخلی آرنج، سفتی، کاهش قدرت دست.
- افراد در معرض خطر: گلف‌بازها، بدنسازان، آشپزها، افرادی که زیاد با ابزار کار می‌کنند.
آرتروز و مشکلات مفصلی
آرتروز (Osteoarthritis) نوعی بیماری مفصلی است که باعث سایش و فرسایش غضروف‌های آرنج می‌شود. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است، اما ممکن است در ورزشکاران و افرادی که به دلیل شغلشان فشار زیادی روی مفاصل دارند، زودتر ظاهر شود.
علائم آرتروز آرنج
- درد مزمن و سفتی در مفصل آرنج
- کاهش دامنه حرکتی و مشکل در خم و راست کردن دست
- تورم و حساسیت به لمس
- صدا دادن مفصل (کلیک یا خش‌خش) هنگام حرکت دادن آرنج
بورسیت آرنج
بورسیت (Bursitis) به التهاب کیسه‌های مایع در اطراف مفصل آرنج گفته می‌شود. این کیسه‌ها مانند بالشتک عمل کرده و اصطکاک را کاهش می‌دهند.
علل بورسیت آرنج
- فشار مداوم روی آرنج (مانند تکیه دادن طولانی‌مدت روی میز)
- عفونت باکتریایی (در موارد نادر)
- آسیب فیزیکی به آرنج
- بیماری‌هایی مانند نقرس و روماتیسم مفصلی
علائم بورسیت آرنج
- تورم و برآمدگی در قسمت پشت آرنج
- درد هنگام حرکت دادن مفصل
- قرمزی و گرمی پوست در موارد عفونی
- سختی در خم کردن آرنج
سندرم تونل اولنار
این عارضه به دلیل فشار بر روی عصب اولنار (عصب آرنجی) ایجاد شده و می‌تواند باعث بی‌حسی، گزگز و درد در آرنج و انگشتان شود. سندرم تونل اولنار به علت فشار بر روی عصب اولنار (عصب آرنجی) ایجاد می‌شود. این عصب از گردن شروع شده و از داخل آرنج عبور می‌کند و تا انگشتان ادامه دارد. وقتی این عصب تحت فشار قرار گیرد، علائم درد و بی‌حسی ایجاد می‌شود.
علائم سندرم تونل اولنار
- بی‌حسی و گزگز در انگشت حلقه و کوچک
- ضعف در گرفتن اشیا
- دردی که از آرنج به ساعد و دست کشیده می‌شود
- احساس شوک الکتریکی هنگام خم کردن آرنج
پیشگیری از درد ناشی از سندرم تونل اولنار
- اجتناب از خم کردن طولانی‌مدت آرنج (مثلاً هنگام استفاده از گوشی موبایل)
- استفاده از آتل شبانه برای کاهش فشار روی عصب
- تمرینات کششی و فیزیوتراپی
- در موارد شدید، جراحی آزادسازی عصب اولنار انجام می‌شود.
شکستگی و دررفتگی آرنج
آسیب‌های فیزیکی، مانند شکستگی یا دررفتگی مفصل آرنج، به‌خصوص در ورزشکاران و افرادی که فعالیت‌های فیزیکی شدید دارند، میتوانند عامل ایجاد درد شدید باشند.
شکستگی و دررفتگی آرنج معمولاً در اثر زمین خوردن، تصادف، یا ضربه مستقیم به مفصل آرنج اتفاق می‌افتد. این آسیب‌ها میتوانند باعث درد شدید و از کار افتادگی موقت مفصل شوند.
علائم شکستگی و دررفتگی آرنج
- درد شدید و ناگهانی
- تورم و کبودی زیاد
- بدشکلی و تغییر زاویه آرنج
- ناتوانی در حرکت دادن دست
روشهای درمان درد آرنج
روشهای مختلفی برای درمان درد آرنج وجود دارد که بسته به علت درد، شدت آسیب و شرایط بیمار متفاوت است. در ادامه، موثرترین روشهای درمانی را بررسی می‌کنیم.
درمان درد تاندونیت آرنج
- استراحت دادن به دست و کاهش حرکات مکرر
- استفاده از کمپرس سرد (۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی محل درد، چند بار در روز)
- تمرینات کششی و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات ساعد
- استفاده از باند یا آتل حمایتی برای کاهش فشار روی تاندونها
- در موارد شدید، تزریق کورتیکواستروئید یا PRP توصیه می‌شود.
در موارد شدید و مزمن درد آرنج، که ناشی از تاندونیت باشد، تزریق کورتیکواستروئید یا PRP توصیه می‌شود.
کلینیک فوق تخصص درد دکتر ثقفی نیا در تهران، این خدمات را با توجه به ارزیابی شرایط اختصاصی شما، ارائه می‌دهد.
درمان درد آرتروز آرنج
- مصرف داروهای ضدالتهابی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن
- فیزیوتراپی برای افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش درد
- تزریق ژل هیالورونیک یا PRP برای کاهش التهاب و بازسازی مفصل
- جراحی (تعویض مفصل آرنج) در موارد شدید
در موارد شدید و مزمن درد آرنج که ناشی از آرتروز باشد، روشهای درمانی مانند
بلوک عصبی، تزریق ژل، تزریق کورتیکواستروئید یا PRP توصیه می‌شود.
کلینیک فوق تخصص درد دکتر ثقفی نیا در تهران، این خدمات را با توجه به ارزیابی شرایط اختصاصی شما، ارائه می‌دهد.
درمان درد بورسیت آرنج
- استراحت و کاهش فشار روی آرنج
- استفاده از یخ برای کاهش التهاب
- مصرف داروهای ضدالتهابی
- تخلیه مایع بورس توسط پزشک در موارد شدید
در موارد شدید و مزمن درد آرنج که ناشی از بورسیت آرنج باشد، روشهای درمانی مانند
بلوک عصبی، تزریق ژل، تزریق کورتیکواستروئید یا PRP توصیه می‌شود.
دکتر ثقفی نیا، فوق تخصص درد در تهران، این خدمات را با توجه به ارزیابی شرایط اختصاصی شما، ارائه می‌دهد.
درمان درد شکستگی و دررفتگی آرنج
- عکس‌برداری (رادیوگرافی) برای تشخیص میزان آسیب
- قرار دادن گچ یا آتل برای بی‌حرکت کردن مفصل
- درمان فیزیوتراپی پس از بهبود برای بازیابی عملکرد دست
- در موارد شدید، جراحی تثبیت مفصل با پین یا پلاک فلزی انجام می‌شود.
درد آرنج می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که از التهاب تاندونها و مشکلات مفصلی
گرفته تا آسیب‌های جدی مانند شکستگی و دررفتگی متفاوت هستند.
تشخیص دقیق علت درد بسیار مهم است تا درمان مناسب برای هر مورد انتخاب شود.
درمان خانگی درد آرنج
استراحت و کاهش فشار
مهم‌ترین اقدام برای بهبود درد آرنج، کاهش فعالیت‌های تکراری و استراحت دادن به دست و بازو است. استفاده از اسپلینت یا باندهای حمایتی نیز می‌تواند مفید باشد.
استفاده از کمپرس سرد و گرم
– کمپرس سرد: برای کاهش التهاب، استفاده از یخ پیچیده شده در حوله به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی محل درد مفید است. – کمپرس گرم: در مواردی که درد مزمن است، کمپرس گرم به بهبود جریان خون و کاهش گرفتگی عضلات کمک می‌کند.
ماساژ و ورزش‌های کششی
ماساژ ملایم و انجام حرکات کششی و تقویتی برای تاندون‌های آرنج و عضلات بازو به کاهش درد و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کند.
درمان‌های تخصصی درد های شدید آرنج
در صورتی که درد آرنج شدید باشد یا با درمان‌های خانگی بهبود نیابد، ممکن است به روشهای پزشکی نیاز باشد.
| روش درمانی | توضیحات |
|---|---|
| فیزیوتراپی و ورزش‌درمانی | شامل حرکات کششی، تقویتی، ماساژ بافت نرم و اصلاح ارگونومی |
| داروهای ضد التهاب و مسکن | NSAIDs، آنالژزیک‌ها و در موارد خاص، داروهای استروئیدی |
| تزریق در مفصل یا بافت | تزریق کورتیکواستروئید، PRP، اوزون‌تراپی و هیالورونیک اسید |
| مسدودسازی‌های عصبی یا بلوک های عصبی (Nerve Blocks) | تزریق اطراف اعصاب محیطی زیر گاید سونوگرافی |
| رادیوفرکوئنسی (RFA) | سوزاندن کنترل‌شدهٔ عصب برای کاهش سیگنال درد |
| شاک‌ویو تراپی | کمک به ترمیم بافت و کاهش درد در موارد مزمن |
| لیزرتراپی پرتوان | کاهش التهاب و کمک به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده |
| آتل‌بندی و بریس‌ها | استفاده از آتل یا بریس‌های مخصوص در موارد تنیس البو یا گلف البو |
| تمرین‌های اصلاحی و ارگونومی | اصلاح نحوهٔ نشستن، بلند کردن اشیا و کارهای روزمره |
| درمان‌های مکمل | مدیتیشن، بیوفیدبک، آرام‌سازی عضلانی و در برخی موارد طب سوزنی |
دارو درمانی برای درمان درد آرنج
– داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند. – در موارد شدید، تزریق کورتیکواستروئید ممکن است توسط پزشک تجویز شود.
فیزیوتراپی و تمرینات تخصصی
تمرینات فیزیوتراپی و تقویتی تحت نظر متخصص میتوانند به بهبود عملکرد آرنج و کاهش درد کمک کنند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
تزریق پی آر پی یک روش نوین که شامل تزریق پلاسمای غنی‌شده از پلاکت‌های خون خود بیمار است، به تحریک روند ترمیمی بدن کمک کرده و به‌ویژه در درمان التهاب تاندونها موثر است.
عمل جراحی (در موارد شدید)
در صورتی که روشهای غیرجراحی موثر نباشند، عمل جراحی برای اصلاح مشکل زمینه‌ای ممکن است پیشنهاد شود. معمولاً این روش برای مشکلاتی مانند پارگی تاندون یا تخریب شدید مفصل کاربرد دارد.
درمان درد تاندون آرنج دست با تمرینات ورزشی
حرکات کششی و تقویتی برای بهبود عملکرد آرنج و کاهش درد بسیار مهم هستند. برخی از تمرینات موثر عبارتند از:
کشش عضلات اکستنسور مچ
نحوه انجام:
– دست را صاف نگه دارید و با دست دیگر انگشتان را به سمت پایین بکشید.
– ۱۵ ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید.
– ۳ تا ۵ بار تکرار کنید.
تمرین تقویت عضلات ساعد
نحوه انجام:
– یک دمبل سبک (۱ تا ۲ کیلوگرم) را در دست گرفته و کف دست را به سمت پایین قرار دهید.
– به آرامی مچ را بالا و پایین ببرید.
– این حرکت را ۱۰ بار در ۳ ست تکرار کنید.
چگونه از بروز درد آرنج پیشگیری کنیم؟
اصلاح وضعیت دست در حین کار
اگر شغل شما شامل تایپ کردن یا کار با ابزار است، سعی کنید زاویه آرنج ۹۰ درجه باشد و از ارگونومی مناسب استفاده کنید.
گرم کردن قبل از فعالیت‌های ورزشی
قبل از ورزش یا کارهایی که نیاز به استفاده زیاد از دست دارند، تمرینات کششی و گرم کردن مفاصل را انجام دهید.
تقویت عضلات ساعد و بازو
انجام منظم تمرینات قدرتی برای عضلات ساعد و بازو، به جلوگیری از فشار اضافی روی آرنج کمک می‌کند.
روشهای غیرجراحی برای مدیریت درد مزمن آرنج
در کلینیک‌های فوق‌تخصصی درد، معمولاً ابتدا ارزیابی کاملی از بیمار صورت می‌گیرد: معاینهٔ دقیق فیزیکی، بررسی تاریخچهٔ پزشکی، بررسی سبک زندگی و شغل بیمار، و در صورت نیاز تصویربرداری (MRI، سونوگرافی، رادیوگرافی ساده) یا تست‌های الکتروآنسفالوگرافی عصبی (EMG/NCS). سپس بر اساس تشخیص، از ترکیبی از روشهای زیر استفاده می‌شود:
- فیزیوتراپی تخصصی و ورزش‌درمانی
- حرکات کششی و تقویتی مخصوص عضلات ساعد و بازو
- تکنیک‌های دستی (Manual Therapy) و ماساژ بافت نرم
- آموزش نحوهٔ صحیح انجام حرکات روزمره و اصلاح ارگونومی
- درمان‌های دارویی (خوراکی یا موضعی)
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
- مسکن‌ها (آنالژزیک‌ها)
- در موارد خاص، داروهای ضد التهاب استروئیدی خوراکی یا تزریقی با تجویز پزشک
- تزریق در مفصل یا بافت‌های اطراف آرنج
- تزریق کورتیکواستروئیدها (کاهش التهاب موضعی و درد)
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) برای ترمیم بافت‌های تاندونی و لیگامانی
- تزریق اوزون (Ozone Therapy) در برخی مراکز برای بهبود جریان خون و کاهش التهاب
- تزریق هیالورونیک اسید (کمتر رایج در آرنج نسبت به زانو، اما در برخی موارد خاص ممکن است استفاده شود)
- مسدودسازی‌های عصبی (Nerve Blocks)
- در مواردی که درد مزمن ناشی از درگیری یا تحریک اعصاب محیطی باشد، تزریق‌های تشخیصی و درمانی اطراف عصب (مثلاً عصب رادیال یا اولنار) زیر گاید سونوگرافی یا فلوروسکوپی انجام می‌شود.
- رادیوفرکوئنسی (Radiofrequency Ablation یا RFA)
- در دردهای مزمن مفصلی یا ناشی از اعصاب محیطیِ خاص، از سوزاندن کنترل‌شدهٔ عصب توسط امواج رادیوفرکوئنسی (با دمای کنترل‌شده) برای کاهش سیگنال درد استفاده می‌شود.
- شاک‌ویو تراپی (Shockwave Therapy)
- در اپی‌کندیلیت‌های مقاوم به درمان یا بورسیت مزمن، شاک‌ویو می‌تواند با ایجاد میکروتروما به بهبود بافت و کاهش درد کمک کند.
- لیزرتراپی پرتوان (High-Power Laser Therapy)
- روشی مکمل برای کاهش التهاب و درد مزمن و کمک به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده.
- آتل‌بندی و بریس‌های اختصاصی (Splints/Braces)
- در مواردی مثل تنیس البو یا گلف البو، استفاده از آتل یا بریس‌های مخصوص برای محدود کردن حرکات و کاهش فشار روی تاندون توصیه می‌شود.
- تمرین‌های اصلاحی و ارگونومی
- آموزش نحوهٔ درست نشستن، بلند کردن اشیا، کار با کامپیوتر یا ابزار دستی، و برنامه‌ریزی استراحت‌های مکرر در کارهای تکراری.
- درمان‌های مکمل (Complementary Therapies)
- تکنیک‌های ذهن-بدن مانند مدیتیشن، بیوفیدبک و آرام‌سازی عضلانی (Relaxation Training) برای مدیریت درد مزمن.
- در برخی مراکز، طب سوزنی (Acupuncture) نیز به‌عنوان درمان تکمیلی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود.