گزگز پا

احساس گزگز پا یا مورمور شدن، نوعی حس ناخوشایند است که اغلب افراد آن را به شکل سوزن سوزن شدن یا راه رفتن مورچه روی پوست پاها توصیف می‌کنند. این مشکل اگرچه به طور معمول دردناک نیست، اما می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و کیفیت زندگی فرد را به ویژه در هنگام خواب تحت تأثیر قرار دهد.

علت‌های رایج گزگز و مورمور پا

عوامل متعددی می‌توانند منجر به گزگز و مورمور پا شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. فشار روی اعصاب: این فشار معمولاً با علائمی مانند بی‌حسی، ضعف عضلانی و احساس سوزش همراه است. احساس گزگز ممکن است با تغییر وضعیت کاهش یابد.
2. دیابت: نوروپاتی دیابتی معمولاً باعث گزگز مزمن، بی‌حسی مداوم و حتی کاهش حس در پاها می‌شود که ممکن است خطر آسیب یا زخم را افزایش دهد.
3. کمبود ویتامین‌های گروه B: علائم اختصاصی شامل احساس مورمور، گزگز، ضعف عضلانی و خستگی مداوم است. معمولاً این علائم با مصرف مکمل‌های ویتامینی بهبود می‌یابد.
4. اختلالات کلیوی: نارسایی کلیه منجر به تجمع سموم می‌شود و علائم آن علاوه بر گزگز، شامل تورم اندام‌ها و خستگی شدید است.
5. اضطراب و استرس: علائم اضطراب شامل افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، و احساس سرما یا گرما در پاها است. گزگز معمولاً در زمان تشدید اضطراب بیشتر حس می‌شود.
6. بیماری‌های خودایمنی: ام اس و لوپوس می‌توانند علائم جدی‌تری مانند اختلال در تعادل و هماهنگی حرکات، بی‌حسی و ضعف عضلانی ایجاد کنند.
7. کم‌کاری تیروئید: علائم علاوه بر گزگز شامل خستگی مفرط، افزایش وزن ناگهانی و تورم بدن است که معمولاً با درمان هورمونی بهبود می‌یابد.
8. عوارض جانبی داروها: داروهایی مانند شیمی‌درمانی، داروهای ضدتشنج و ضدافسردگی ممکن است باعث گزگز و بی‌حسی شوند. این علائم معمولاً پس از قطع یا تغییر دارو کاهش می‌یابند.
9. بیماری عروق محیطی: تنگی یا انسداد عروق منجر به کاهش جریان خون شده و علائمی همچون گزگز، سردی پاها و حتی درد به هنگام راه رفتن ایجاد می‌کند.
10. بارداری و شیردهی: تغییرات هورمونی، افزایش وزن و تورم ناشی از احتباس مایعات باعث افزایش فشار روی اعصاب و در نتیجه احساس گزگز و مورمور می‌شود.

علائم اختصاصی گزگز پا و مورمور پا بر اساس علت‌ها

۱. فشار روی اعصاب

علائم:

• احساس گزگز، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن به خصوص در مواقع نشستن یا خوابیدن طولانی‌مدت.

• افزایش شدت گزگز هنگام تغییر وضعیت یا حرکت دادن عضو.

• احساس بهتر شدن موقتی با ماساژ یا حرکت دادن پا.

۲. دیابت (نوروپاتی دیابتی)

علائم:

• گزگز همراه با بی‌حسی مداوم به ویژه در کف پا و انگشتان.

• کاهش حساسیت به درد یا سرما و گرما.

• احساس سوزش شدید در پاها به ویژه در شب.

• بهبود آهسته و دشوار زخم‌ها و بریدگی‌های پا.

۳. کمبود ویتامین‌های گروه B

علائم:

• گزگز و مورمور تدریجی که به مرور بدتر می‌شود.

• خستگی مفرط، ضعف عمومی و بی‌حالی.

• کم‌خونی و رنگ‌پریدگی پوست.

• اختلال در تمرکز، مشکلات حافظه و سردرد مداوم.

۴. اختلالات کلیوی

علائم:

• تورم در پاها و قوزک پا.

• خارش پوست به دلیل تجمع سموم.

• احساس خستگی شدید و کاهش اشتها.

• تغییر رنگ ادرار و افزایش دفعات دفع ادرار.

۵. اضطراب و استرس

علائم:

• گزگز ناگهانی و موقتی که در زمان افزایش اضطراب بیشتر می‌شود.

• تنش عضلانی، ضربان قلب تند و عرق کردن.

• مشکلات خواب و احساس بی‌قراری در پاها.

• احساس سرما یا مورمور شدن شدید هنگام حملات اضطرابی.

۶. بیماری‌های خودایمنی (ام اس، لوپوس)

علائم:

• گزگز همراه با ضعف عضلانی، به ویژه در یک طرف بدن.

• بی‌حسی شدید و مشکلات حرکتی و تعادل.

• تاری دید، اختلال در تکلم و مشکلات حافظه.

• خستگی مزمن و حساسیت به گرما یا سرما.

۷. کم‌کاری تیروئید

علائم:

• گزگز مزمن همراه با احساس ضعف و گرفتگی عضلانی.

• خستگی شدید و خواب‌آلودگی بیش از حد معمول.

• افزایش وزن بی‌دلیل، خشکی پوست و مو.

• احساس سرما به طور مداوم.

۸. عوارض جانبی دارویی

علائم:

• شروع گزگز یا بی‌حسی پس از مصرف داروهای جدید.

• شدت یافتن علائم با افزایش دوز دارو.

• بهبود علائم پس از قطع یا تغییر دارو توسط پزشک.

۹. سندرم پای بی‌قرار

علائم:

• احساس نیاز شدید و غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها.

• علائم به وضوح هنگام استراحت و به‌خصوص در شب تشدید می‌شوند.

• بهبود موقت علائم پس از راه رفتن یا حرکت دادن پاها.

• اختلال خواب و احساس خستگی روزانه.

۱۰. سکته مغزی

علائم:

• گزگز یا بی‌حسی ناگهانی در یک طرف بدن.

• اختلال در تکلم و مشکل در فهم کلمات.

• تاری دید ناگهانی یا از دست دادن موقتی بینایی.

• سرگیجه شدید و مشکل در راه رفتن.

۱۱. گزگز پا در بارداری

علائم:

• تورم در پاها و قوزک پا که همراه گزگز است.

• احساس ناراحتی و سنگینی در پاها، به خصوص بعد از ایستادن طولانی.

• گرفتگی عضلانی شبانه که با گزگز همراه است.

۱۲. گزگز دست و پا در دوران شیردهی

علائم:

• احساس گزگز و بی‌حسی هنگام شیردهی یا پس از آن.

• افزایش گزگز هنگام خوابیدن در وضعیت نامناسب.

• درد یا ناراحتی در مچ دست یا پا ناشی از فشار مکرر و نگه داشتن طولانی کودک.

چرا گزگز پاها در شب بیشتر احساس می‌شود؟

احساس گزگز در شب معمولاً به دلیل کاهش حرکت بدن و افزایش فشار روی اعصاب یا کاهش جریان خون است. تغییر وضعیت خوابیدن، قرار دادن پاها بالاتر از سطح بدن یا استفاده از تشک مناسب می‌تواند این حس ناخوشایند را کاهش دهد.

مطلب پیشنهادی: درمان درد شکم و لگن

درمان‌های مؤثر و کاربردی برای گزگز و مورمور پا

بسته به علت اصلی این مشکل، روش‌های درمانی متنوعی وجود دارد:

• تغییر سبک زندگی: استفاده از کفش مناسب، کاهش وزن، فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی سالم حاوی ویتامین‌های گروه B.
• دارودرمانی: مکمل‌های ویتامین B، داروهای ضد التهاب و داروهای کنترل قند خون برای بیماران دیابتی.
• فیزیوتراپی: تمرینات کششی، ماساژ و تحریک الکتریکی عضلات به بهبود علائم کمک می‌کند.
• تکنیک‌های آرامش‌بخش: یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق برای کاهش استرس و اضطراب بسیار مؤثر هستند.

تغذیه مناسب برای بهبود گزگز پا

رژیم غذایی سرشار از ویتامین‌های گروه B شامل موارد زیر است:

• گوشت قرمز، مرغ و ماهی
• تخم‌مرغ و لبنیات
• مغزها و دانه‌ها
• سبزیجات برگ‌دار و حبوبات
• میوه‌هایی مثل موز و مرکبات
• چربی‌های سالم مثل آووکادو و روغن زیتون

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که احساس گزگز یا مورمور پا به طور مداوم وجود داشته باشد یا همراه با علائم دیگری مانند بی‌حسی، ضعف عضلانی، سرگیجه یا اختلال در راه رفتن باشد، باید برای تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب به متخصص مراجعه شود.

کلینیک درد دکتر ثقفی‌نیا، فوق تخصص درد، با تشخیص دقیق علت گزگز پا و ارائه بهترین روش‌های درمانی، به بهبود کیفیت زندگی شما کمک می‌کند.